Dùng tiền lẻ qua trạm thu phí không sai, nhưng kích động, gây rối là phạm pháp!

Câu hỏi đang được dư luận xã hội quan tâm tại trang giao thông Việt Nam:
1. Trong Luật có điều khoản nào quy định cấm dùng tiền lẻ khi mua bán, trao đổi hàng hóa, trả chi phí cho dịch vụ không?
2. Việc tài xế dùng tiền lẻ để trả qua các trạm BOT có vi phạm luật không?
3. Việc CA tỉnh Hưng Yên có ý kiến cho rằng sẽ khởi tố các tài xế dùng tiền lẻ qua các trạm BOT với tội danh “gây rối trật tự nơi công cộng” có đúng luật hay không hay chính CA đã “võ đoán” và “vi phạm” pháp luật?
4. Ý kiến chỉ đạo giữa CA Tiền Giang và CA Hưng Yên (đơn vị thực thi pháp luật) khác nhau như trên là do đâu? Phải chăng pháp luật của ta lỏng lẻo dẫn đến cách nhìn nhận của ngay cơ quan hành pháp cũng khác nhau, không đồng bộ?
5. Ý kiến quan điểm của anh dưới góc độ một luật sư đối với vụ việc trên như thế nào?
Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến chuyên mục luật giao thông đường bộ việt nam trả lời như sau:
1. Không có bất cứ một điều luật nào cấm dùng tiền lẻ khi mua bán, trao đổi hàng hóa, trả chi phí cho dịch vụ. Tiền Việt Nam gồm tiền giấy, tiền kim loại do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành (Quy định tại Điều 2 Quyết định số 130/2003/QĐ-TTg). Tiền giấy Việt Nam đang được lưu hành với các mệnh giá: 100đ, 200đ, 500đ, 1000đ, 2000đ, 5000đ, 10.000đ, 20.000đ, 50.000đ, 100.000đ, 200.000đ và 500.000đ do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành là đồng tiền pháp định, được dùng làm phương tiện thanh toán không hạn chế trên lãnh thổ Việt Nam.
2. Việc dùng tiền lẻ để thanh toán khi qua trạm thu phí BOT là không vi phạm pháp luật. Vì tiền dùng ở mệnh giá nào đều do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành, được lưu hành hợp pháp. Từ chối nhận, lưu hành đồng tiền đủ tiêu chuẩn lưu thông do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành là hành vi bị nghiêm cấm (Quy định tại khoản 3 Điều 23 Luật Ngân hàng Nhà nước và khoản 4 Điều 3 Quyết định số 130/2003/QĐ-TTg).
3. Không có quy định nào cấm dùng tiền lẻ trong giao dịch dân sự. Việc ùn tắc giao thông do tốn nhiều thời gian kiểm đếm tiền là do nhân viên trạm thu phí không kiểm đếm nhanh chóng, chứ không thể đổ lỗi cho lái xe. Tuy nhiên, nếu như lái xe kêu gọi, kích động, xúi giục nhau mua vé bằng tiền lẻ với mục đích cố ý “gây rối trật tự công cộng” và gây ra hậu quả như: cản trở ách tắc giao thông; cản trở sự hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân…thì cơ quan điều tra có thể xem xét, xử lý với tội danh “gây rối trật tự công cộng”. Chính vì vậy, việc công an điều tra sẽ phụ thuộc vào tình tiết cụ thể, trước khi có kết luận điều tra thì chúng ta không thể khẳng định việc điều tra là đúng hay sai. Tùy thuộc vào tính chất, mức độ của hành vi mà CQCA có thể ra quyết định xử phạt hành chính hoặc khởi tố theo quy định tại khoản 1 Điều 245 Bộ luật hình sự nếu đã đủ cấu thành tội phạm.
4. Như đã phân tích ở trên, có sự chỉ đạo khác nhau về cùng một sự việc của hai đơn vị thực thi pháp luật là do diễn biến trong thực tế ở từng nơi của sự việc đó. Sử dụng tiền lẻ để thanh toán qua trạm thu phí một cách ôn hòa là không vi phạm pháp luật. Nhưng nếu ai có hành vi lôi kéo, rủ rê, kích động người khác để gây rối trật tự công cộng thì sẽ bị xử lý.
5. Đối với những vấn đề mang tính xã hội cao như vụ việc trên, thiết nghĩ các cơ quan nhà nước cũng nên có cái nhìn toàn diện, thấu tình đạt lý, đặc biệt không nên hình sự hóa các quan hệ dân sự để tránh gây ra những phản ứng tiêu cực trong xã hội. Các nhà thầu BOT có thể đưa ra giải pháp thu phí nhanh gọn (vd: thu phí tự động), tránh mất thời gian cho cả nhà thầu và người lưu thông qua trạm. Đối với người dân, nếu thấy việc thu phí của các trạm BOT chưa phù hợp, có sai phạm thì hoàn toàn có quyền khiếu nại, kiến nghị đến các cơ quan chức năng để giải quyết theo đúng trình tư, thủ tục, đảm bảo tuân thủ đúng pháp luật.

================
Luật sư Nguyễn Minh Long Giám đốc Công ty luật Dragon, đoàn luật sư thành phố Hà Nội.
Email: dragonlawfirm@gmail.com
Điện thoại: 098 3019109